तपाईंले यौनसम्पर्क राख्दा गर्भ रहन नदिन विभिन्न गर्भनिरोधक विधिहरू प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ। तपाईंसँग गर्भनिरोधक प्रयोग गर्ने अधिकार छ र आफ्नो लागि राम्रो हुने विधि छनौट गर्न सक्नुहुन्छ।
गर्भनिरोधका प्रकारहरू
कुनै पनि प्रकारको गर्भनिरोधक शतप्रतिशत प्रभावकारी हुँदैन। प्रत्येक विधिको फाइदा र बेफाइदा दुवै हुन्छ। गर्भनिरोधक विधि छनौट गर्दा विचार गर्नुपर्ने धेरै कुराहरू हुन्छन्। उदाहरणका लागि, यसको प्रभावकारिता, मूल्य, यसलाई प्रयोग गर्न कत्तिको सजिलो हुन्छ र तपाईं जीवनको कुन चरणमा हुनुहुन्छ।
गर्भनिरोधकको सबैभन्दा प्रभावकारी तरिकाहरू तल सूचीबद्ध गरिएका छन्।
लामो समय काम गर्ने र पछि हटाउन मिल्ने गर्भनिरोधक (LARC)
LARC हरु गर्भनिरोधकका अत्यधिक प्रभावकारी र पछि प्रतिस्थापन गर्न सकिने विधिहरू हुन्। अर्को फाइदा भनेको तपाईंले हरेक दिन वा हरेक पटक यौन सम्पर्क राख्दा गर्भनिरोधकको बारेमा सोच्नु पर्दैन।
हर्मोनल प्रत्यारोपण (Implanon®)
हर्मोनल प्रत्यारोपण ९९% भन्दा बढी प्रभावकारी हुन्छन्। सामान्य बेहोस बनाउने औषधी (एनेस्थेटिक) प्रयोग गरेर, डाक्टर वा नर्सले तपाईंको माथिल्लो हातको छाला मुनि एउटा सानो प्रत्यारोपण गर्दछ। यो प्रत्यारोपणले प्रोजेस्टोजेन हर्मोन निकाल्छ जसले गर्दा ओभ्युलेसन (अण्डा निस्कासन) रोक्छ। यो प्रत्यारोपण ३ वर्षसम्म रहन्छ र सजिलै हटाउन वा प्रतिस्थापन गर्न सकिन्छ।
हर्मोनल इंजेक्शन (डिपो-प्रोभेरा)
हर्मोनल इंजेक्शनहरू ९६% भन्दा बढी प्रभावकारी हुन्छन्।
डाक्टर वा नर्सले तपाईंलाई प्रत्येक १२ हप्तामा प्रोजेस्टोजेन हर्मोनको सुई लगाई दिन्छन् जसले ओभ्युलेसन रोक्छ।
इन्ट्रायूटरिन उपकरण (IUD)
IUD हरु ९९% भन्दा बढी प्रभावकारी हुन्छन्। हर्मोनल IUDहरू तामाको भन्दा अलि बढी प्रभावकारी हुन्छन्। डाक्टर वा नर्सले तपाईंको योनिबाट पाठेघरमा IUD (एउटा सानो T-आकारको यन्त्र) घुसाउँछ, जसले शुक्राणुलाई अण्डासम्म पुग्नबाट रोक्छ। हर्मोनल IUD हरूले पनि अण्डा निस्कासन रोक्न सक्छ। Mirena® IUD आठ वर्षको लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ र Kyleena® IUD पाँच वर्षको लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ। Copper IUD हरु ५ देखि १० वर्ष सम्म टिक्छन्।
पिल्स चक्की (मुखबाट सेवनगर्ने गर्भनिरोधक)
यदि सही तरिकाले प्रयोग गरियो भने चक्की ९९% सम्म प्रभावकारी हुन्छ। गर्भावस्था रोक्नको लागि तपाईंले हरेक दिन एक चक्की लिनुपर्छ। चक्कीमा एस्ट्रोजेन र प्रोजेस्टेरोन हर्मोन हुन्छ जसले अण्डा निस्कासन रोक्छ। तपाईंले प्रोजेस्टेरोन-मात्र भएको चक्की (मिनी पिल्स) पनि लिन सक्नुहुन्छ। मिनी पिल्स चक्की कम प्रभावकारी हुन्छ किनभने यसले काम गर्न हरेक दिन एकै समयमा लिनु पर्छ।
योनि रिंग
योनिको घण्टीमा राखिने रिंग (NuvaRing®) ९३% देखि ९९% प्रभावकारी हुन्छ। योनि रिंगमा त्यही हर्मोनहरु हुन्छन् जुन संयुक्त मौखिक गर्भनिरोधक चक्कीमा हुन्छन्, तर कम मात्रामा। यसले अण्डा निस्कासन रोक्छ। तपाईंले हरेक महिना योनिमा नयाँ रिंग राख्नुहुन्छ र गर्भावस्था रोक्न ३ हप्ताको लागि त्यहाँ छोड्नुहुन्छ।
कन्डम र डायाफ्राम (छेकबार विधिहरू)
गर्भनिरोधक छेकबार विधिहरूले शुक्राणुलाई अण्डासम्म पुग्नबाट रोकेर काम गर्छ।
यसमा यी समावेश छन्:
- बाहिरी कण्डम - उत्तेजित लिंगमा लगाउने (८८% भन्दा बढी प्रभावकारी)
- आन्तरिक कण्डम - योनीमा खुकुलो रूपमा राख्न मिल्ने खोल (७९% भन्दा बढी प्रभावकारी)
- डायाफ्राम (Caya®) ¬– एक नरम सिलिकन खोल जुन यौन सम्पर्क राख्नु अघि योनि माथि राखिन्छ (८२% भन्दा बढी प्रभावकारी)।
ध्यान दिनुहोस् कि कन्डम गर्भनिरोधकको एक मात्र विधि हो जसले यौन संचारित संक्रमण (STI) हरु विरुद्ध केही सुरक्षा प्रदान गर्दछ।
आपतकालीन गर्भनिरोधक
आपतकालीन गर्भनिरोधकलाई ‘मर्निङ आफ्टर’ चक्की पनि भनिन्छ। यदि तपाईंले असुरक्षित यौन सम्पर्क राख्नुभयो भने, तपाईंले पिल्स चक्की लिन बिर्सनुभयो, वा यौन सम्पर्कको क्रममा कन्डम फुट्यो भने तपाईं यसलाई प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ।
'मर्निङ आफ्टर' चक्की ८५% भन्दा बढी प्रभावकारी हुन्छ र यौन सम्पर्क राखे पछि २४ घण्टा भित्र लिएमा राम्रो काम गर्दछ। यो प्रिस्क्रिप्शन बिना फार्मेसीहरु मा पाइन्छ।
स्थायी गर्भनिरोधक
स्थायी गर्भनिरोधक यी हुन सक्छन्:
- अण्डावहिनी नलीहरू बन्द गर्ने शल्यक्रिया ('बन्धयाकरण') वा
- अण्डकोषबाट लिङ्गसम्म शुक्रकीट लैजाने नलीहरू काट्ने शल्यक्रिया (भ्यासेक्टोमी)।
स्थायी गर्भनिरोधक ९९% भन्दा बढी प्रभावकारी हुन्छ।
आफ्नो डाक्टरलाई कहिले भेट्ने
यदि तपाईं कुन गर्भनिरोधक प्रयोग गर्ने भन्ने बारे निश्चित हुनुहुन्न भने, आफ्नो डाक्टरलाई भेट्नुहोस्। उनीहरूले प्रत्येक विधिका फाइदा र बेफाइदाहरूको व्याख्या गर्नेछन् ताकि तपाईं आफुलाई उत्तम कुन हुन्छ भनेर निर्णय लिन सक्नुहुन्छ।
केही प्रकारका गर्भनिरोधकहरू, जस्तै LARC हरु, योनि रिङ्ग र पिल्स चक्की, डाक्टरले तोक्नुपर्छ।
यदि तपाईं यौन सक्रिय हुनुहुन्छ भने, तपाईंको डाक्टर वा यौन स्वास्थ्य नर्ससँग नियमित रुपमा यौन स्वास्थ्य जाँच गराउनु पनि महत्त्वपूर्ण हुन्छ।
थप जानकारी, स्रोत र सन्दर्भहरूको लागि, Jean Hailes contraception web page मा जानुहोस्।
© 2024 Jean Hailes Foundation. All rights reserved. This publication may not be reproduced in whole or in part by any means without written permission of the copyright owner. Contact: licensing@jeanhailes.org.au